Người bị kết án tử hình vẫn có nghĩa vụ bồi thường thiệt hại cho nạn nhân hoặc gia đình nạn nhân theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, do tính chất đặc biệt của bản án tử hình, việc thực hiện nghĩa vụ bồi thường thiệt hại được giải quyết theo những cách sau.
Khoản 1, Điều 584, Bộ luật Dân sự năm 2015, quy định: “Người nào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường, trừ trường hợp Bộ luật này, luật khác có liên quan quy định khác”.
Có thể thấy, pháp luật hiện nay quy định, trường hợp người phạm tội có hành vi xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm hay uy tín,… của người khác mà gây thiệt hại sẽ phải thực hiện bồi thường. Trong trường hợp bị kết án tử hình, người phạm tội vẫn có nghĩa vụ thực hiện bồi thường thiệt hại, thực hiện theo quy định của Luật Thi hành án dân sự 2008 (sửa đổi, bổ sung 2014).
Theo khoản 1 Điều 45 Luật Thi hành án dân sự 2008 và khoản 19 Điều 1 Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thi hành án dân sự 2014, trong vòng 10 ngày kể từ ngày nhận quyết định thi hành án hoặc được thông báo hợp lệ quyết định thi hành án, người có nghĩa vụ sẽ phải tự nguyện thi hành. Trường hợp hết thời hạn này, người phải thi hành án có điều kiện thi hành án mà không tự nguyện thi hành án thì bị cưỡng chế (khoản 1, Điều 46 Luật Thi hành án dân sự năm 2008).
Các biện pháp cưỡng chế thi hành án bao gồm:
- Khấu trừ tiền trong tài khoản; thu hồi, xử lý tiền, giấy tờ có giá của người phải thi hành án.
- Trừ vào thu nhập của người phải thi hành án.
- Kê biên, xử lý tài sản của người phải thi hành án, kể cả tài sản đang do người thứ ba giữ.
- Khai thác tài sản của người phải thi hành án.
- Buộc chuyển giao vật, chuyển giao quyền tài sản, giấy tờ.
- Buộc người phải thi hành án thực hiện hoặc không được thực hiện công việc nhất định (theo Điều 71 Luật Thi hành án dân sự năm 2008).
Trong trường hợp người có nghĩa vụ chưa đáp ứng đủ điều kiện thi hành án thì ít nhất 6 tháng 1 lần, chấp hành viên sẽ đi xác minh điều kiện.
Đối với trường hợp người thi hành án đã bị tử hình thì phần nghĩa vụ dân sự của họ sẽ được chuyển giao cho người thừa kế (nếu có di sản) theo quy định pháp luật. Nếu không có di sản thì cơ quan Thi hành án dân sự sẽ tiến hành đình chỉ thi hành án.
Các phần bồi thường liên quan đến cấp dưỡng, người thân sẽ không được chuyển giao nghĩa vụ trừ trường hợp tự nguyện bồi thường thay trong giai đoạn truy tố, xét xử để người thi hành án hưởng các tình tiết giảm nhẹ theo Điều 51 Bộ luật Hình sự.
