Trốn thuế và tránh thuế khác nhau như thế nào ?

Trốn thuế và tránh thuế là hai khái niệm thường gây nhầm lẫn, nhưng lại có sự khác biệt rõ ràng về mặt pháp lý và bản chất. Tuy cả hai đều nhằm mục đích giảm số tiền thuế phải nộp, nhưng trốn thuế bị xem là hành động phi pháp và có thể bị xử phạt, trong khi tránh thuế là hành động hợp pháp, dù đôi khi vẫn bị đánh giá là không phù hợp về mặt đạo đức xã hội.

(Ảnh minh họa)

1. Thế nào là trốn thuế?

Hiện nay pháp luật chưa có quy định cụ thể thế nào là hành vi trốn thuế tuy nhiên theo khoản 2 Điều 17 Luật Quản lý thuế 2019 thì người nộp thuế phải có trách nhiệm khai thuế chính xác, trung thực, đầy đủ và nộp hồ sơ thuế đúng thời hạn; chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác, trung thực, đầy đủ của hồ sơ thuế.

Theo đó, có thể hiểu trốn thuế là hành vi cá nhân hoặc doanh nghiệp cố ý vi phạm các quy định của pháp luật về thuế để tránh nộp thuế hoặc giảm bớt số thuế phải nộp. Điều này có thể diễn ra thông qua việc khai báo sai thu nhập, không khai thu nhập, ghi sai các chi phí hoặc lợi dụng các lỗ hổng trong hệ thống thuế để giảm mức thuế phải trả. Trốn thuế là hành vi vi phạm pháp luật và có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự tùy theo mức độ vi phạm.

2. Thế nào là tránh thuế?

Tránh thuế có thể được hiểu là các hành vi tối ưu hóa về thuế, sử dụng các biện pháp để giảm thiểu tối đa số tiền thuế phải nộp trong khung pháp lý cho phép. Các phương pháp tránh thuế có thể kể đến như: lựa chọn hình thức doanh nghiệp, đầu tư vào các dự án có ưu đãi thuế, tận dụng các khoản khấu trừ…

Mặc dù về bản chất, pháp luật hiện nay chưa có quy định nghiêm cấm các hành vi tránh thuế xong đây cũng được đánh giá là việc làm tiềm ẩn nhiều rủi ro nên cần có sự nghiên cứu, tính toán cẩn thận trước khi thực hiện để tránh bị thanh tra, xử phạt.

3. Sự khác nhau giữa trốn thuế và tránh thuế?

Tiêu chí	Trốn thuế	Tránh thuế
Mục đích	Giảm thiểu hoặc không nộp số tiền thuế	Giảm thiểu số tiền thuế phải nộp
Phương pháp thực hiện	Cố ý vi phạm pháp luật về thuế	Sử dụng các lỗ hổng hợp pháp trong hệ thống pháp luật
Hậu quả	Trốn thuế là hành vi phạm pháp, có thể dẫn đến các hình phạt hành chính, phạt tiền hoặc thậm chí là truy cứu trách nhiệm hình sự, tùy theo mức độ nghiêm trọng.	Tránh thuế không bị coi là hành vi phạm pháp, nhưng có thể làm giảm nguồn thu ngân sách quốc gia và gây tranh cãi về tính công bằng trong xã hội.

Ví dụ:

Hành vi trốn thuế: Công ty A không khai báo toàn bộ thu nhập, sử dụng hoá đơn giả, khai khống chi phí để giảm số thuế phải nộp.
Hành vi tránh thuế: Công ty B sử dụng các quy định miễn giảm thuế, chuyển lợi nhuận sang các quốc gia có mức thuế thấp hơn (tax haven), tận dụng các ưu đãi thuế của chính phủ.

Tóm lại, mặc dù cả trốn thuế và tránh thuế đều nhằm mục đích giảm gánh nặng thuế, nhưng chúng khác biệt rõ rệt về tính chất pháp lý và đạo đức. Trốn thuế là hành vi phạm pháp nghiêm trọng, làm suy yếu hệ thống tài chính quốc gia và gây ra những hậu quả tiêu cực cho xã hội. Trong khi đó, tránh thuế, dù không vi phạm pháp luật, lại đặt ra câu hỏi về tính công bằng và đạo đức trong việc thực hiện nghĩa vụ tài chính. Việc hiểu và phân biệt hai khái niệm này giúp nâng cao nhận thức về trách nhiệm đóng góp thuế, từ đó thúc đẩy sự minh bạch và công bằng trong quản lý tài chính.